Mật mía là một loại chất lỏng được sản xuất từ nước mía sau khi chưng cất, còn gọi là kéo tre hoặc kéo mật. Trạng thái của mật mía tương tự như mật ong, vì có dạng siro, màu vàng óng ánh và vị thanh ngọt.
Sản xuất mật mía là một trong những nghề truyền thống tại nhiều vùng nông thôn ở Việt Nam nói chung và xã Xuân Phúc nói riêng.
Trong chế biến món ăn hằng ngày như làm bánh, nấu kẹo, nấu chè,… mật mía có thể được sử dụng thay cho đường tinh luyện. Đây không chỉ là một loại đường có vị ngọt thanh giúp cho món ăn trở nên ngon, hấp dẫn hơn, mà nó còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Theo Đông y thường mật mía còn có một số tác dụng như hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến đường hô hấp và hệ tiêu hóa.
Sở hữu nhiều đặc tính không thua gì mật ong nên mật mía được sử dụng để chế biến món ăn và làm nước sốt chấm bánh. Cụ thể:
- Ở miền Bắc, người dân sử dụng mật mía trong một số loại bánh như bánh trùng (một loại biến thể của bánh trôi tại Vĩnh Phúc), bánh giò, bánh chay,… và sủi dìn.
Ngoài ra, người dân Nghệ An, Hà Tĩnh còn dùng mật mía trong các món kho (như thịt kho, cá kho), món ngọt (như bánh khảo, bánh ngào, chè hạt sen,…) và đồ chấm cho món xôi, sắn luộc,…
- Ở miền Trung, mật mía thường được sử dụng trong bánh chưng, bánh gai và chè lam.
- Ở miền Nam, người dân có thể dùng mật mía thay cho đường hay mật ong khi chế biến món ăn.
